Bariery Ogniowe - bezpieczeństwo pożarowe budynkówBariery Ogniowe - bezpieczeństwo pożarowe budynkówKlasyfikacje ogniowe pozwalają określić metodami badawczymi odpowiednie, wymagane przepisami parametry, jak odporność ogniowa elementu budynku czy klasa reakcji na ogień wyrobu (zestawu wyrobów).
Klasyfikacja ogniowa spełnia dwie podstawowe funkcje:
Należy jednak pamiętać, że klasyfikacja ogniowa określa jedynie zachowanie się danego wyrobu w ściśle określonych warunkach badawczych. W rzeczywistości jego zachowanie może być zupełnie inne.
Przykładowo przy badaniu rozprzestrzeniania ognia ścian zewnętrznych od strony zewnętrznej według normy PN-B 02867:2013-06 źródłem ognia jest 20 (+/- 0,3) kg drewna sosny zwyczajnej. Uzyskanie stopnia NRO według tego badania jest podstawą do wbudowania odpowiedniego rozwiązania. Może się jednak okazać, że pod ścianą zostaną umieszczone śmietniki lub po prostu stare meble, które po podpaleniu (np. poprzez nieumyślne wrzucenie niedopałka papierosa) będą stanowić dużo większe źródło ognia. Dodatkowo należy uwzględnić, że to badanie jest wykonywane na prostokątnym fragmencie ściany – bez okien, drzwi czy narożników budynku, które sprzyjają rozwojowi pożaru. W takich warunkach ściana może rozprzestrzeniać ogień, mimo uzyskanej klasyfikacji.
Klasyfikacje ogniowe są wydawane przez odpowiednie jednostki badawcze dla producentów systemów lub wyrobów. Istotną częścią każdej klasyfikacji jest opis rozwiązania, którego dotyczy i zakres jej zastosowania (ważności). Dlatego zakres stosowania należy sprawdzić i uwzględnić już na etapie projektu. Zbieranie dokumentów potwierdzających klasyfikację ogniową dopiero przy kompletowaniu dokumentacji powykonawczej jest błędne i niebezpieczne – w skrajnym przypadku wbudowane rozwiązanie może nie pokrywać się z zakresem zastosowania klasyfikacji i będzie trzeba je przebudować.
Klasyfikacja ogniowa może dotyczyć wyrobów budowlanych, zestawów wyrobów lub elementów budowlanych. W polskich przepisach można spotkać trzy podstawowe klasyfikacje ogniowe przedstawione w tabeli.
Czytaj więcej na temat: elewacje ETICS
| Rekcja na ogień | Rozprzestrzenianie ognia | Odporność ogniowa |
|---|---|---|
 |  |  |
| Wyroby / materiały budowlane | Elementy powierzchniowe pokrycia (instalacje) | Elementy budynku |
| płyta z MW, EPS, PU, XPS | Lekka ściana osłonowa | ściana, strop, słup, belka, wentylacja, drzwi |
| A1, A2, B, C, D, E, F | NRO, SRO, silnie RO | REI 30, EI 60, R30 |
Klasa reakcji na ogień odnosi się do wyrobów budowlanych lub zestawów wyrobów. Wyróżnia się następujące klasy podstawowe reakcji w kolejności od najwyższej do najniższej: A1, A2, B, C, D, E, F. Określają one również czas do zapalenia się wyrobu oraz ilość i szybkość wydzielania ciepła.
Informacje o klasie reakcji na ogień uzupełniają klasyfikacje dodatkowe. Związane są one z wytwarzaniem dymu (klasy s1, s2, s3) i płonących kropli/cząstek (klasy d0, d1, d2).
Klasa reakcji na ogień jest ustalana na podstawie kompleksowej oceny zachowania wyrobów pod wpływem ognia w warunkach odpowiadających różnym fazom rozwoju pożaru:
Klasa reakcji na ogień może zostać uzupełniona o klasyfikację tzw. „zastosowania końcowego” lub „w zastosowaniu końcowym”, która w istocie jest klasyfikacją reakcji na ogień całego elementu, zawierającego wewnątrz określony wyrób (nie należy ich mylić z klasyfikacją reakcji na ogień samego wyrobu).
W rozdziale dotyczącym bezpieczeństwa pożarowego WT występują pojęcia dotyczące palności, których nie bada się wprost – wynikają one z klas reakcji na ogień materiałów budowlanych.
Klasa reakcji na ogień materiału określanego jako niepalny musi mieścić sie w grupie klas: A1, A2-s1, d0; A2-s2, d0 i A2-s3, d0. Wyrób budowlany z taką klasą nie przyczynia się do rozwoju pożaru i nawet w warunkach pożaru rozwiniętego nie zapala się, nie wydziela ciepła, dymu ani płonących kropel lub cząstek.
Pozostałe klasy reakcji na ogień odpowiadają materiałom palnym, które przy działaniu określonego poziomu ciepła lub płomienia ulegają zapaleniu i zwiększają moc pożaru. Dodatkowo materiały palne dzieli się na niezapalne, trudno zapalne i łatwo zapalne.
| Określenia dotyczące palności stosowane w rozporządzeniu WT | Klasy reakcji na ogień zgodnie z Polską Normą PN-EN 13501-1 | |
| Niepalne | A1 A2-s1, d0; A2-s2, d0; A2-s3, d0 | |
| Palne | niezapalne | A2-s1, d1; A2-s2, d1;A2-s3, d1; A2-s1, d2; A2-s2, d2; A2-s3, d2; B-s1, d0; B-s2, d0; B-s3, d0; B-s1, d1; B-s2, d1; B-s3, d1; B-s1, d2; B-s2, d2; B-s3, d2 |
| Palne | trudno zapalne | C-s1, d0; C-s2, d0; C-s3, d0; C-s1, d1; C-s2, d1; C-s3, d1; C-s1, d2; C-s2, d2; C-s3, d2; D-s1, d0; D-s1, d1; D-s1, d2 |
| Palne | łatwo zapalne | D-s2, d0; D-s3, d0; D-s2, d1; D-s3, d1; D-s2, d2; D-s3, d0; E-d2; E F |
Dodatkowo w Waryunkach Technicznych pojawiają się takie pojęcia dotyczące wyrobów budowlanych, jak:
W przypadku przewodów i izolacji cieplnej przewodów instalacyjnych, posadzek i kabli elektrycznych klasyfikacja reakcji na ogień jest uzupełniana dodatkową literą z uwagi na inne scenariusze pożarowe, a w konsekwencji – nieco inne badania i kryteria.
Klasy reakcji na ogień dla przewodów i izolacji cieplnej przewodów instalacyjnych są takie, jak w tabeli 1. Jedyną różnicą jest uzupełnienie klasy podstawowej indeksem dolnym L.
W przypadku posadzek nie określa się klas dodatkowych w zakresie wydzielania płonących kropli i cząstek.
| Określenia dotyczące palności stosowane w rozporządzeniu WT | Klasy reakcji na ogień zgodnie z Polską Normą PN-EN 13501-1 | |
| Niepalne | A1fl, A2fl-s1, A2fl-s2 | |
| Palne | trudno zapalne | Bfl-s1, Bfl-s2, Cfl-s1, Cfl-s2 |
| Palne | łatwo zapalne | Dfl-s1, Dfl-s2, Efl, Ffl |
Pojęcie “intensywnie dymiący” w przypadku posadzek oznacza klasy reakcji na ogień od A2fl do Dfl oraz klasy Efl i Ffl.
Wszystkie wymienione tutaj klasy reakcji na ogień są wyznaczane na podstawie normy PN-EN 13501-1. Dla kabli i przewodów elektrycznych normą klasyfikacyjną w zakresie reakcji na ogień jest PN-EN 13501-6 i na jej podstawie klasa podstawowa jest uzupełniana oznaczeniem „ca”.
Wyróżnia się odpowiednio 7 klas podstawowych: Aca, B1ca, B2ca, Cca, Dca, Eca, Fca
W przypadku klas B1ca, B2ca, Cca, Dca klasyfikacja podstawowa została uzupełniona o klasyfikację dodatkową w zakresie:
Niestety nie są one ujęte w Warunkach Technicznych.
Określenia dotyczące stopnia rozprzestrzeniania ognia odnoszą się do elementów powierzchniowych (np. ścian czy przekrycia dachu) i liniowych (np. izolacje instalacji), a także wyjątkowo do pojedynczych wyrobów takich jak płyty warstwowe.
Dla każdego elementu budynku rozprzestrzenianie ognia określane jest w inny sposób, zdefiniowany w WT. Jest to pozostałość norm i przepisów sprzed kilku dziesięcioleci.
Przepisy wymagają, aby wszystkie elementy budynku były nierozprzestrzeniające ognia (NRO.
W przypadku wewnętrznych elementów budynku (ściany wewnętrzne, stropy, ściana zewnętrzna od wewnątrz) nierozprzestrzenianie ognia (NRO) oznacza, że elementy te powinny:
Dopuszcza się zastosowanie rozwiązań słabo rozprzestrzeniających ogień (SRO) dla:
Odporność ogniowa to określona w minutach zdolność konstrukcji, części konstrukcji lub elementu budynku do zachowania określonych właściwości użytkowych w warunkach pożaru. Klasy odporności ogniowej są też wyjątkowo określane dla wyrobów budowlanych, np. płyty warstwowe.
Podstawowe wymagania w zakresie odporności ogniowej występujące w WT dotyczą elementów budynku i określa się je na podstawie klasy odporności pożarowej budynku lub strefy pożarowej.
Tabela 3. Klasy odporności ogniowej elementów budynku
| Klasa odporności pożarowej | główna konstrukcja nośna | konstrukcja dachu | strop | ściana zewnętrzna *1) 2) | ściana wewnętrzna *1) | przekrycie dachu *3) |
| A | R 240 | R 30 | REI 120 | EI 120 | EI 60 | EI 60 |
| D | R 30 | (-) | REI 30 | EI 30 | (-) | (-) |
| B | R 120 | R 30 | REI 60 | EI 60 | EI 30 *4) | RE 30 |
| C | R 60 | R 15 | REI 60 | EI 30 | EI 15 *4 ) | RE 15 |
| D | R 30 | (-) | REI 30 | EI 30 | (-) | (-) |
| E | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) | (-) |
| * Z zastrzeżeniem § 219 ust. 1. 1) Jeżeli przegroda jest częścią głównej konstrukcji nośnej, powinna spełniać także kryteria nośności ogniowej (R) odpowiednio do wymagań zawartych w kol. 2 i 3 dla danej klasy odporności pożarowej budynku. 2) Klasa odporności na ogień dotyczy pasa międzykondygnacyjnego wraz z połączeniem ze stropem. 3) Wymagania nie dotyczą naświetli dachowych, świetlików, lukarn i okien połaciowych (z zastrzeżeniem § 218), jeśli otwory w połaci dachowej nie zajmują więcej niż 20% jej powierzchni; nie dotyczą także budynku, w którym nad najwyższą kondygnacją znajduje się strop albo inna przegroda, spełniająca kryteria określone w kol. 4. 4) Dla ścian komór zsypu wymaga się klasy E I 60, a dla drzwi komór zsypu klasy E I 30. 5) Klasa odporności ogniowej dotyczy elementów wraz z uszczelnieniami złączy i dylatacjami. | ||||||
Szczegółowe przepisy w konkretnych przypadkach mogą narzucić dodatkowe wymagania.
Opis klasy odporności ogniowej danego elementu (jak m.in. szczelność ogniowa) składają się z litery odpowiadającej danej klasie i czasu określonego w minutach, w którym muszą być zachowane określone parametry.
Dla elementów budynku mogą być postawione wymagania w zakresie nośności, szczelności i izolacyjności ogniowej.
Nośność ogniowa (R) – zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania oddziaływania ognia przy określonych oddziaływaniach mechanicznych, na jedną lub więcej powierzchni, przez określony czas, bez utraty stabilności konstrukcji / właściwości nośnych.
Szczelność ogniowa (E) – zdolność elementu konstrukcji, który pełni funkcję oddzielającą, do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, bez przeniesienia ognia na stronę nienagrzewaną w wyniku przeniknięcia płomieni lub gorących gazów. Mogą one powodować zapalenie się powierzchni nienagrzewanej lub znajdujących się w jej pobliżu materiałów palnych.
Izolacyjność ogniowa (I) – zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, bez przeniesienia ognia w wyniku znaczącego przepływu ciepła ze strony nagrzewanej na stronę nienagrzewaną.
Klasyfikacja odporności ogniowej w zakresie szczelności i izolacyjności może dotyczyć warunków oddziaływania ognia z zewnątrz („o” outside) lub od wewnątrz („i” inside). Kierunek strzałki w oznaczeniu wskazuje kierunek oddziaływania ognia. Możliwe oznaczenia:
W przypadku klas odporności ogniowej drzwi, szachtów i kanałów oddymiających może być wymagana dodatkowo dymoszczelność.
Dymoszczelność (S) – zdolność do eliminacji lub ograniczenia przemieszczania się spalin (gazów) na stronę nienagrzewaną.
Norma klasyfikacyjna pozwala na określenie innych parametrów, które jednak nie występują w WT:
Promieniowanie (W) – zdolność do ograniczenia możliwości przeniesienia się ognia na skutek wypromieniowania ciepła poprzez element lub jego nienagrzewaną powierzchnię.
Odporność na uderzenie mechaniczne (M) – zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania uderzenia, reprezentującego przypadek, gdy zniszczenie konstrukcji innego elementu składowego w pożarze wywołuje uderzenie w odpowiedni element.
Samozamykalność (C) – zdolność zespołu drzwiowego lub żaluzjowego do automatycznego zamykania i tym samym zamknięcia otworu.
Odporność na pożar sadzy (G) – zdolność elementu do pozostania odpornym na pożar sadzy w aspekcie szczelności i izolacyjności ogniowej.
Zdolność do zabezpieczenia ogniochronnego (K) – zdolność okładziny ściennej lub sufitowej do zapewnienia materiałowi za okładziną ochrony przed zapaleniem, zwęgleniem.
Współczesne lekkie konstrukcje, warstwowe rozwiązania poszyć i przekryć wykazują bardzo zróżnicowane właściwości ogniowe w zależności od wszystkich detali konstrukcyjno-materiałowych i są bardzo wrażliwe na jakość wykonania. Wymagają skrupulatnego przestrzegania zasad, zapisów klasyfikacji, zgodności z projektem i większej staranności wykonania niż tradycyjne technologie.
Zakresy zastosowania każdej klasyfikacji ogniowej są ograniczone. Chcąc, by określone rozwiązanie zastosowane w rzeczywistości było równie skuteczne jak uzyskana przez nie klasyfikacja ogniowa, należy ściśle przestrzegać zakresów, dla jakich klasyfikacje zostały wydane, oraz uwzględniać je podczas realizacji, a później – podczas eksploatacji.
Dokonywanie samowolnych, nawet pozornie nieistotnych, zmian w sklasyfikowanych, wpisanych w projekt rozwiązaniach może zasadniczo zmieniać właściwości ogniowe, właściwości ogniowe, a tym samym unieważnić klasyfikację ogniową i być podstawą do braku zgody na użytkowania budynku.
Czytaj więcej o produktach niepalnych, które ograniczają rozprzestrzenianie się ognia >> Frontrock FS
